Το οξύμωρο να έχουν αυξηθεί οι αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αλλά αυτό να μένει άγνωστο και απόμακρο για τους περισσότερους ευρωπαίους πολίτες, ο μικρός βαθμός συζήτησης για τα θέματα της ΕΕ και η ενασχόληση με εσωτερικά ζητήματα στην προεκλογική περίοδο, τα χαμηλά ποσοστά συμμετοχής και το πώς μπορούν να αυξηθούν, καθώς και το κατά πόσον απειλείται πραγματικά η φιλοευρωπαϊκή πλειοψηφία του Ημικυκλίου από την αναμενόμενη άνοδο των ευρωσκεπτικιστικών δυνάμεων είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο» (Α’ Πρόγραμμα, Σάββατα και Κυριακές 12.00-13.00), καθώς συνεχίζεται ο κύκλος των αναφορών που αφορούν τις ευρωπαϊκές εκλογές ενόψει της 9ης Ιουνίου.
Προσκεκλημένος είναι ο Ομ. Καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου Αργύρης Πασσάς, με αντικείμενο την Ευρωπαϊκή Διοίκηση και Ενοποίηση και ενασχόληση για χρόνια με το Ευρωκοινοβούλιο και ως επιστημονικός συνεργάτης.
Από τις 6-9 Ιουνίου διενεργούνται για 10η φορά σε όλη την ΕΕ εκλογές για την ανάδειξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με καθολική ψήφο μεταξύ των 450 εκατ. πολιτών των χωρών της, γεγονός που τις καθιστά τη μαζικότερη δημοκρατική εκλογική διαδικασία του κόσμου, μετά την ανάλογη στην Ινδία.
Ωστόσο, αφενός οι σχετικές έρευνες -εδώ και χρόνια- δείχνουν μεγάλο βαθμό άγνοιας των πολιτών, λίγο πολύ σε όλες τις χώρες μέλη, για το ρόλο του Ευρωκοινοβουλίου, παρά το ό,τι οι αρμοδιότητες του έχουν αυξηθεί μέσω όλων των Ευρωπαϊκών Συνθηκών που υιοθετήθηκαν στο μεταξύ. Αφετέρου, προβληματισμό προκαλεί η διαρκής μείωση της συμμετοχής των πολιτών στις ευρωπαϊκές εκλογές -και παρά την προσθήκη νέων μελών από τις πρώτες που διοργανώθηκαν μέχρι σήμερα- με μερική αλλαγή αυτής της τάσης μόνον στις τελευταίες του 2019 (1979 61.99% συμμετοχή, 1984 58.98%, 1989 58.41% 1994 56.67%, 1999 49.51% , 2004 45.47% , 2009 42.97%, 2014 42.61%, 2019 50.66%). Έτσι, στην αρχή τη συζήτησης ζητείται από τον κ. Πασσά να εξηγήσει το οξύμωρο να μεγαλώνουν οι ρόλοι του θεσμού και να μικραίνουν τα ποσοστά συμμετοχής στις κάλπες.
Επίσης, σχεδόν όλες τις φορές πριν τις ευρωεκλογές οι εκπρόσωποι των θεσμών της ΕΕ, όπως και αρκετοί πολιτικοί σε εθνικό επίπεδο (τουλάχιστον οι ευρωπαϊστές) συνηθίζουν να μιλούν για τη σημασία αυτής της διαδικασίας και την ανάγκη συμμετοχής των πολιτών. Αν αυτό αποτελεί ένα “mantra” στα πολιτικά πράγματα της ΕΕ, την φορά αυτή όντως η επίκληση της κρισιμότητας των ευρωεκλογών είναι κάτι περισσότερο από συνήθεια και προεκλογικό σύνθημα.
Η Ενωση βρίσκεται εν τω μέσω πρωτοφανών γεωπολιτικών κρίσεων (Ουκρανικό, Μ. Ανατολή, σχέσεις με Κίνα, αβέβαιο ευρωατλαντικό μέλλον), οικονομικής, τεχνολογικής, ενεργειακής μετάβασης που δυσκολεύεται να διαχειριστεί, έλλειψη επαρκούς συνοχής και σύγκλισης για σειρά ζητημάτων μεταξύ των εταίρων, καθώς και ανόδου των ευρωσκεπτικιστικών δυνάμεων.
Ωστόσο, οι φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις δείχνουν να αδυνατούν να αναπτύξουν έναν «ευρωπαϊκό λόγο» ενόψει των ευρωπαϊκών εκλογών ή και πέραν αυτών και πάντως να τον επικοινωνήσουν στο εσωτερικό των χωρών τους, όπου προτιμούν να αναφέρονται κυρίως σε ζητήματα εγχώριας πολιτικής ακόμη και στις ευρωεκλογές. Παρατηρείται επίσης και σε άλλες χώρες, αλλά ειδικά στην Ελλάδα, να προσπαθούν να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των πολιτών περισσότερο με την επιλογή υποψηφίων-διασημοτήτων κάθε είδους και λιγότερο μέσω ανθρώπων που έχουν γνώση των ευρωπαϊκών θεμάτων και θεσμών, αλλά και πραγματική ανάμειξη στα κοινά.
Ακόμη, αν στην άγνοια και αποχή των πολιτών παίζει ρόλο ένα έλλειμμα πολιτικοποίησης των ευρωεκλογών, αυτό μπορεί να μειωθεί με τον ορισμό των επικεφαλής των Ευρωπαϊκών Πολιτικών Κομμάτων (Spitzenkandidaten) μετά την εφαρμογή της Συνθήκης της Λισσαβόνας και τις ευρωεκλογές του 2014. Ωστόσο, το 2019 το ίδιο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε να αγνοήσει τον νέο θεσμό και να προχωρήσει στον ορισμό Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πέραν του Spitzenkandidaten του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος που πλειοψήφησε, μια οπισθοδρόμηση όπως την χαρακτηρίζει ο κ. Πασσάς.
Ακόμη, η έλλειψη διαφάνειας και τα σκάνδαλα είναι ίδιον της πολιτικής παντού. Ωστόσο, στην ΕΕ τέτοιες περιπτώσεις ενοχλούν περισσότερο όταν αναδεικνύονται, λόγω της έκθεσης των ευρωπαϊκών θεσμών στην κριτική όλων των πλευρών. Από την άποψη αυτή, μια σειρά από περιστατικά και σκάνδαλα που αφορούσαν τους θεσμούς της ΕΕ και ειδικά το Ευρωκοινοβούλιο την τελευταία 5ετία πήραν διαστάσεις –με κορυφαία περίπτωση το λεγόμενο Qatar gate- και έβλαψαν το κύρος τους. Το Ημικύκλιο του Στρασβούργου και των Βρυξελλών υποσχέθηκε νέες ρυθμίσεις που να το θωρακίζουν από τέτοια σκάνδαλα.
Επίσης, τις τελευταίες εβδομάδες υιοθετήθηκε μια «διοργανική συμφωνία» που υπόσχεται να φέρει περισσότερη διαφάνεια. Ωστόσο, ο κ Πασσάς ερωτάται κατά πόσο κάτι τέτοιο είναι εφικτό, δεδομένων των διαστάσεων που έχει το λόμπινγκ στις Βρυξέλλες, η τακτική των «περιστρεφόμενων θυρών», αλλά και οι επιπλέον νόμιμοι τρόποι χρηματισμού των παραγόντων της ΕΕ . Π.χ. επίσης πριν λίγες μέρες δημοσιεύτηκαν, όπως κάθε φορά στο τέλος μιας κοινοβουλευτικής θητείας, τα οικονομικά στοιχεία των ευρωβουλευτών, που δείχνουν ακόμη και επικεφαλής Πολιτικών Ομάδων να προσπορίζονται μεγάλα ποσά από άλλες δραστηριότητες, πλην των κοινοβουλευτικών τους καθηκόντων και λειτουργιών…
Τέλος, εδώ και χρόνια αλλά ιδιαιτέρως στην τελευταία 5ετή θητεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ενόψει της νέας γίνεται πολύ συζήτηση στους κόλπους του, ευρύτερα στην ΕΕ, στα ΜΜΕ, σε δεξαμενές σκέψεις κλπ. για την άνοδο των “πολιτικών άκρων” και ιδιαιτέρως αυτών που βρίσκονται στα δεξιά και στους κινδύνους που διαγράφονται για την πορεία της ΕΕ, καθώς η πλειοψηφία αυτών αντιστρατεύεται τους σκοπούς της, είναι ευρωσκεπτικιστικά ή και ευρωαπορριτπικά (Ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών, Ομάδα Ταυτότητας και Δημοκρατίας, εν μέρει Ομάδα της Αριστεράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Μη Εγγεγραμμένοι).
Από την άλλη, όμως, η αριθμητική στο οποιοδήποτε σενάριο δείχνει τη διατήρηση μιας μεγαλύτερης ή μικρότερης πλειοψηφίας (πάντως επαρκούς) από τις κύριες φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις και τις αντίστοιχες Πολιτικές Ομάδες τους (Ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος-Κεντροδεξιά/Χριστιανοδημοκράτες, Ομάδα της Προοδευτικής Συμμαχίας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο-Κεντροαριστερά/Σοσιαλιστές, Ομάδα Renew Europe-Φιλελεύθεροι/Κεντρώοι, Ομάδα των Πρασίνων/ Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία-Πράσινοι και συμμαχικές δυνάμεις), οι οποίες, τουλάχιστον στα θεμελιώδη ζητήματα μέχρι τώρα συμμαχούν. Έτσι, καταληκτικά, τίθεται στον κ. Πασσά το ερώτημα προς τι η μεγάλη ταραχή κι ανησυχία, εκτός αν δούμε πρωτοφανείς εκλογικές μετακινήσεις ή ανατροπή πολιτικών συνεργασιών όπως τις ξέραμε…
