Όλοι τους ήταν ανά δύο μεταξύ τους αδέλφια. Επίσης ήταν γιατροί οι οποίοι εξασκούσαν την ιατρική αφιλοκερδώς και γι αυτό επονομάστηκαν "Ανάργυροι" (δεν έπαιρναν αργύρια).
Ποιοι ήταν όμως οι δίδυμο Άγιοι Κοσμάς και Δαμιανός που γιορτάζουν σήμερα;
Οι Άγιοι Ανάργυροι Κοσμάς και Δαμιανός κατάγονταν από την Κιλικία της Μικράς Ασίας.
Έζησαν τον 3ο αιώνα και άσκησαν και αυτοί το επάγγελμα του γιατρού, όπως και οι συνονόματοί τους Άγιοι, που έζησαν περίπου την ίδια εποχή στη Ρώμη.
Οι γονείς τους, τους μεγάλωσαν με χριστιανική ανατροφή και κυρίως η μητέρα τους Θεοδότη που έμεινε νωρίς χήρα. Τα δύο αδέλφια σπούδασαν πολλές επιστήμες, αλλά επιδόθηκαν στην ιατρική, όπου προσέφεραν τις υπηρεσίες τους αφιλοκερδώς.
Συνάμα δε είχαν αναλάβει και το έργο της ποιμαντικής διακονίας της περιοχής τους. Εξ αιτίας του παραδείγματός τους πολλοί οδηγήθηκαν στην εκκλησία. Πιθανώς εκοιμήθηκαν ειρηνικώς και ετάφησαν στην τοποθεσία Φερεμά. Υπάρχει όμως και μία άλλη περιγραφή η οποία αναφέρει πως τα δύο αδέλφια οδηγήθηκαν στον τοπικό άρχοντα Λυσία, όπου βασανίστηκαν και τελικά αποκεφαλίστηκαν.
Τα λείψανα των δύο Αγίων γνώρισαν μεγάλη τιμή κατά τη Βυζαντινή περίοδο. Αυτό συνέβη διότι ο Αυτοκράτορας Ιουστινιανός μετέφερε τα λείψανά τους και τα τοποθέτησε σε μεγαλοπρεπή ναό που έχτισε, ενώ αργότερα μεταφέρθηκαν και στη Ρώμη.
Στους Αγίους Κοσμά και Δαμιανό επίσης αποδίδεται και η πρώτη μεταμόσχευση ποδιού. Αντικατέστησαν με το πόδι ενός νεκρού Άραβα, ένα το οποίο έπασχε από γάγγραινα. Η παράδοση μάλιστα διέσωσε και σχετικούς πίνακες στη Δύση και τοιχογραφίες στην Ανατολή. Την ακολουθία τους τη συνέγραψε ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και εορτάζουν σήμερα, 1η Νοεμβρίου.
Απολυτίκιον
Ἦχος πλ δ’.
Ἅγιοι Ἀνάργυροι καὶ θαυματουργοί, ἐπισκέψασθε τὰς ἀσθενείας ἡμῶν, δωρεὰν ἐλάβετε, δωρεὰν δότε ἡμῖν.
